İşi Bilen Hukukçulardan ve Danışmanlardan Yardım Alın - "Franchise, Master Franchise, Distribütörlük gibi anlaşmalar için"

Abdullah bey kendinizi bize kısaca tanıtır mısınız? 

1994 Adana doğumluyum ilk ve ortaöğrenimimi Adana’da tamamladım, Yüksek öğrenimimi İstanbul’da Bahçeşehir üniversitesi hukuk fakültesinde tamamladım. Halen aynı üniversitede Sermaye piyasası ve Ticaret Hukukunda yüksek lisans eğitimime devam etmekteyim. Yine Üsküdar Altunizade’deki ofisimizde hukuk alanındaki hizmet ve faaliyetlerimizi sürdürmekteyiz.

Abdullah Bey marka, markalaşma, franchise ve bu kavramlarla ilgili ulusal ve uluslararası hukuk uygulamaları ile çalışmalarınızı biliyoruz. Bu bağlamda Marka nedir bize anlatır mısınız?

Biz hukukçu olduğumuz için öncelikle markanın hukuki tanımını yapalım. Marka bir ticari işletmenin sunduğu ürün ya da hizmetleri başka bir ticari işletmenin ürün ve/veya hizmetlerinden ayırt etmeye yarayan işaretlerdir. 
Markalar bir yönüyle bir işletmenin parmak izidir denilebilir.

Bir başka tabirle marka, üreten bir firmanın ürettiği üründeki imzası damgası ve mührüdür. Yani bir ürünü üretmek ne kadar önemliyse o ürünü tanıtmak yaygınlaştırmak ve satın alınacak cazibeyi kazandırmakta o kadar önemlidir. Biz buna da marka üretme ve markalaşma diyoruz. 

Bugün yer yüzünde birçok uluslararası marka görmekteyiz. Özellikle gelişmiş ülkelerin her birinde uluslararası alanda yaygınlaşmış onlarca markadan bahsetmek mümkündür. Siz şu anda ülkemizde marka üretme ve markalaşma konusunda yeterli bilincin çabanın olduğunu düşünüyor musunuz?

Maalesef bu bilincin yeterince oluştuğunu düşünmüyorum. İster istemez bilinç oluşmayınca yeterli çabada olmuyor. Ancak; son zamanlarda bu konuda bir çabanın olduğu da yadsınamaz. Şu bir gerçek ki bir ürünü üretmek ne kadar önemli ise, bir o kadar markasını oluşturmak alamet-i farikasını ortaya koymak ve onu ulusal ve uluslararası arenada yaygınlaştırmak da önemlidir. Bu bilincin ve çabanın oluşması ülkemizin kalkınması noktasında da çok ciddi bir katkı sağlayacaktır.

Abdullah bey bize biraz da markanın hukuki boyutundan bahseder misiniz?

Az önce markanın hukuki tanımını yaparken onun bir ürünü diğer üretenlerden ayıran bir ayırıcı özellik, eskilerin tabiri ile alamet-i farika olduğunu ifade etmiştim. Yani marka ürettiğiniz ürüne attığınız imzadır. Bu imzanın size özgü olduğunu hukuken de belgelemek gerekir.
Bu da markanızın tescili ile mümkün olur. Yani bir ürünü üretip ona imzanızı attıktan sonra o imzanızı marka tescile tescil ettirdiğinizde o şekliyle artık o markayı bir başka kişinin kullanması mümkün değildir. Bunun aksi olduğu taktirde hukuk devreye girer ve markanız üzerindeki tüm haklarınızı korur. 

Markanın taklidi ve ihlali halinde hukuki yaptırım nedir? 

Markanın taklidi ve o marka üzerindeki hakların ihlali halinde hem ceza hukuku hem de tazminat hukuku yönünden yaptırımlar devreye girer. Öncelikle marka taklidi ceza hukuku yönünden bir suçtur ve ihlal halinde hapis cezası da dahil olmak üzere cezai yaptırımı vardır.
Diğer taraftan marka sahibi haklarının ihlalinden dolayı uğradığını iddia ettiği zararlarını ihlal eden taraftan tazmin yoluyla isteyebilir. 

Deneyimleriniz doğrultusunda Türkiye’de bu alanda çok ihlal görüyor musunuz?

Maalesef hem de çokça görüyoruz. Markanın oluşmasında ki zorlu süreçleri yaşamak istemeyenler haksızlık yapmayı da göze alarak bu ihlallere sapıyorlar. Ceza ve hukuk mahkemelerinde bununla ilgili birçok davaya rastlamak mümkündür. 

Marka oluşumu bağlamında franchise olgusunu değerlendirir misiniz? 

Marka ve franchise birbiri ile bağlantılı iki kavramdır. Bir yerde franchise olgusunun varlığı aynı zamanda bir markanın varlığını da gösterir. Çünkü siz bir marka oluşturduğunuz zaman insanlar markanızın temsil ettiği ürüne ulaşmak isteyeceklerdir. Siz de işletmenizin bulunmadığı yerlerdeki işletmeciler üzerinden ürününüzü insanlara ulaşmasını temin etmiş olacaksınız. Burada da franchise kavramı devreye girer. 

master franchise da; kanıtlanmış ve başarılı olmuş markanın konseptini, iş modelini, bilgi ve birikimini belli bir bölge veya ülke için haklarını kullandırma sözleşmesidir.

Olaya hukuki açıdan baktığımızda da rekabet ve fikri mülkiyet hukukunun devreye girdiğini görmekteyiz. Çünkü franchise üzerinden ürünün pazarlanması ticari bir faaliyet olup ticaret ve rekabet hukukunu ifade ettiği gibi marka da bir fikri faaliyet olup korunması fikri hukuk tarafından gerçekleştirilir.

Franchise sözleşmelerinde hukuki açıdan nelere dikkat edilmelidir?

Bütün sözleşmelerde olduğu gibi franchise sözleşmelerinde de yapılan sözleşmenin içeriği çerçevesi olarak net bir şekilde ortaya konmalıdır. Hukukun koruyuculuğu ile birlikte daha sonradan çıkabilecek sorunlar önceden öngörülerek iki tarafın haklarını koruyacak şekilde sözleşmeye konulmalıdır. Özellikle franchise alanın temsil ettiği ve ürünlerini pazarladığı markanın haklarını ihlal etmemesi noktasında gerekli düzenlemeler sözleşmeye konulmalıdır. Ayni şekilde franchise veren firmanın da yükümlülükleri net bir şekilde sözleşmede yer almalıdır. 

Bu bağlamda distribütörlük anlaşmasını değerlendirir misiniz? 

Distribütörlük anlaşması da üreten ile bayi arasında malın dağıtımı ve pazarlanması konusunda yapılan bir sözleşmedir. Distribütör üretilen malı bir bölgede dağıtır ve pazarlar. Yine burada da az önce belirttiğim gibi sözleşmenin içeriğinin ve hakların karşılıklı korunması noktasında iyi düzenlenmesi gerekir.

Yurdumuzda oluşmuş bir markanın yurtdışına açılması, Yurtdışında franchise ve master franchise anlaşmalarının yapılması noktasında neler yapılmalı ve nelere dikkat edilmelidir?

Güzel bir konuya temas ettiniz. Ülkemizde oluşmuş bir markanın yurtdışına açılma ve uluslararası bir marka olması noktasında mutlaka bir çabası olması gerekir. Bunu yaparken firmanın dikkat etmesi gereken hususların başında temsil edilmeyi düşündüğü ülkenin hukukunu ve o ülkede yürürlükte olan kanun ve kuralları iyi bilmesi gerekir. Aksi taktirde işletme kurulup belirli bir ilerleme sağlandıktan sonra beklenmedik sorunlarla karşılaşılması olasıdır. Sorunlarla karşılaşmayı minimize etmenin yolu iyi bir danışmanlık alınmasıdır. Yani yurtdışında franchise, master franchise ve distribütörlük vermeyi düşünen bir firma mutlaka o ülkenin hukukunu ve işleyişini iyi bilen danışmanlardan danışmanlık hizmeti almalıdır.  Aksi takdirde az önce de belirttiğim gibi problemlerle karşılaşılması büyük olasılıktır.   

Abdullah bey son olarak eklemek istediğiniz bir şeyler var mı ?

Marka oluşturma ve Franchise, master franchise, distribütörlük vb anlaşmalar yapmak hukuki açıdan çok önem arz etmektedir.  Özellikle anlaşmaların titizlikle ve detaylıca incelenip hazırlanması gerekir. Bu noktada bu işi bilen hukukçulardan ve danışmanlardan yardım alınması çok önemlidir. İlerde hem iç hukuk hem uluslararası hukuk noktasında sıkıntılar yaşanmaması adına firmaların bu konuda çok özenli olması gerekir.

Abdullah Bey verdiğiniz önemli ve yararlı bilgiler için çok teşekkür ederiz.
Ben teşekkür ederim.  
 

Detaylı bilgi için:
Abdullah C. Aygün
AKA Legal Partners
[email protected]
0(216) 474 53 28